Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα υπογονιμότητας; Ένα σημαντικό μέρος της απάντησης είναι η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου – pelvic inflammatory disease (PID). Η PID είναι μια λοίμωξη του κόλπου και του ανώτερου γεννητικού συστήματος. Προσβάλλει  εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως κάθε χρόνο. To 12,5% των γυναικών αντιμετωπίζουν υπογονιμότητα μετά το PID και περίπου το 25% θα αναπτύσσει χρόνιο πυελικό πόνο.

Τι είναι η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (PID) ;

Η PID γνωστή και ως “ανιούσα” λοίμωξη – ξεκινά από τον κατώτερο γεννητικό σωλήνα (κόλπος και τράχηλος) και εξελίσσεται στον ανώτερο γεννητικό σωλήνα (σάλπιγγες, μήτρα, ωοθήκες) καθώς εξαπλώνεται. Το πώς κατηγοριοποιείται η PID εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται, επιμένει και από το αν έχει εντοπιστεί κλινική αιτία:

• Οξεία PID: Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά ή έντονα, ορίζεται ως οξεία PID. Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια και βραχυχρόνια συμπτώματα, όπως πυελικό και κοιλιακό άλγος, υπογονιμότητα και αυξημένο κίνδυνο έκτοπης κύησης.
• Υποκλινική PID: Όταν η PID είναι σε μεγάλο βαθμό ασυμπτωματική ή παρουσιάζεται άτυπα, ονομάζεται υποκλινική PID. Συχνά διαγιγνώσκεται όταν υπάρχουν δείκτες πυελικής φλεγμονής, όπως αποφραγμένες σάλπιγγες λόγω ουλής, νόσου ή βλάβης.
• Υποτροπιάζουσα PID: Πολλαπλές περιπτώσεις PID μπορεί να εμφανιστούν εάν η αρχική λοίμωξη δεν αντιμετωπιστεί επαρκώς ή εάν η ασθενής προσβληθεί εκ νέου από πρωτογενή λοίμωξη.

Τι προκαλεί την PID;

Τουλάχιστον στο 85% των περιπτώσεων, η PID προκαλείται από μη θεραπευμένα χλαμύδια και γονόρροια – δύο από τις πιο κοινές σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις (ΣΜΝ). Το υπόλοιπο 15% των περιπτώσεων μπορεί να προκληθεί από ένα μείγμα άλλων τύπων βακτηρίων που έχουν ταξιδέψει μέχρι το αναπαραγωγικό σύστημα και έχουν προκαλέσει μόλυνση, όπως τα βακτήρια mycoplasma genitalium (ένα λιγότερο συχνό ΣΜΝ) και τα παθογόνα που οδηγούν σε βακτηριακή κολπίτιδα (η πιο συχνή κολπική λοίμωξη). Όταν μια γυναίκα εμφανίσει φλεγμονώδη νόσο της πυέλου, η βλάβη που προκαλείται από τη λοίμωξη μπορεί να την κάνει πιο ευάλωτη σε μελλοντικές λοιμώξεις στην ίδια περιοχή, αυξάνοντας έτσι περαιτέρω τον κίνδυνο υπογονιμότητας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της PID;

Ενώ η υποκλινική PID συχνά  δεν παρουσιάζει αρχικά κανένα σύμπτωμα ή άτυπα, μη διαταρακτικά συμπτώματα, η οξεία PID είναι πιο πιθανό να έχει κλινικά μετρήσιμα συμπτώματα. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η υποκλινική PID, δυστυχώς, είναι πιο πιθανό να περάσει απαρατήρητη.

Τα συνήθη συμπτώματα της PID περιλαμβάνουν:

• Πόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα
• Πυρετό
• “Ασυνήθιστο” κολπικό έκκριμα με οσμή
• Πόνος και/ή αιμορραγία κατά τη διάρκεια του σεξ
• Κάψιμο κατά την ούρηση
• Αιμορραγία μεταξύ των περιόδων

Μπορεί η PID να έχει μακροπρόθεσμες, χρόνιες επιπτώσεις;

Οι επιπλοκές που προκαλούνται από την PID περιλαμβάνουν χρόνιο πυελικό πόνο, υπογονιμότητα, έκτοπη κύηση και υψηλή ευαισθησία για την εμφάνιση εκ νέου PID. Αυτές οι επιπλοκές σχετίζονται συνήθως με βλάβες και ουλές των αναπαραγωγικών οργάνων και παρατεταμένη φλεγμονή, συμπεριλαμβανομένων των εξής:

• Σχηματισμός ουλώδους ιστού τόσο έξω όσο και μέσα στις σάλπιγγες που μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των σαλπίγγων (συνδέεται με υπογονιμότητα από σαλπιγγικό παράγοντα)
• Έκτοπη εγκυμοσύνη (εγκυμοσύνη εκτός μήτρας) η οποία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή
• Infertility
• Μακροχρόνιος πυελικός/κοιλιακός πόνος
• Σωληνο-ωοθηκικό απόστημα
• Hydrosalpinx: Απόφραξη και φούσκωμα μέσα στις σάλπιγγες, κύρια αιτία υπογονιμότητας λόγω σαλπιγγικού παράγοντα (TFI).
• Η αδυναμία εγκυμοσύνης είναι συχνά το πρώτο αξιοσημείωτο σύμπτωμα και η κατάσταση αυτή επηρεάζει αρνητικά και τα αποτελέσματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Πώς διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται η PID;

Η PID διαγιγνώσκεται με πυελική εξέταση, εξετάσεις για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και εξετάσεις για άλλες λοιμώξεις. Οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν επιχρίσματα του γεννητικού συστήματος, δείγματα αίματος, υπερήχους και βιοψίες.

• Ένα θετικό αποτέλεσμα επιχρίσματος επιβεβαιώνει το PID, αλλά ένα αρνητικό αποτέλεσμα επιχρίσματος δεν υποδηλώνει απαραίτητα ότι δεν υπάρχει PID.
• Η ήπια και μέτρια PID αντιμετωπίζεται συνήθως με αντιβιοτικά. Οι πιο σοβαρές και μακροχρόνιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτούν χειρουργική επέμβαση, παροχέτευση αποστήματος ή εκτεταμένη αντιβιοτική αγωγή.

Η PID επηρεάζει τη γονιμότητα;

Αν και η PID είναι θεραπεύσιμη, οι ουλές που μπορεί να προκαλέσει στο γεννητικό σύστημα, και μερικές φορές η επακόλουθη υπογονιμότητα, συχνά δεν είναι. Τόσο η οξεία όσο και η υποκλινική PID μπορεί να οδηγήσουν σε υπογονιμότητα, προκαλώντας βλάβη στα αναπαραγωγικά όργανα, προκαλώντας αποφράξεις ή διαταράσσοντας τις αναπαραγωγικές διεργασίες. Ορισμένες από αυτές τις βλάβες, για παράδειγμα στις μικροσκοπικές βλεφαρίδες που επενδύουν την οδό των σαλπίγγων, δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι. Τα αποτελέσματα της υπογονιμότητας από την PID μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί καθώς οι δομικές αλλαγές του γεννητικού συστήματος που θέτει σε κίνηση η PID (όπως η απόφραξη των σαλπίγγων λόγω ουλώδους ιστού) είναι συνήθως μόνιμες. Περίπου το 15% της γυναικείας υπογονιμότητας εκτιμάται ότι σχετίζεται με την PID. Αυτό γίνεται πιο πιθανό μόλις η λοίμωξη εξαπλωθεί πέρα από τον τράχηλο της μήτρας και όταν υπάρχει μόνιμη βλάβη στις σάλπιγγες, όπως απώλεια της ακτινωτής δράσης, ίνωση και απόφραξη των σαλπίγγων.

Παράγοντες κινδύνου για υπογονιμότητα που σχετίζεται με PID

Μεταξύ των αιτιών της PID, τα χλαμύδια φαίνεται να ενέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο υπογονιμότητας, επειδή είναι συχνά ασυμπτωματικά. Ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ότι αυτό θα μπορούσε επίσης να συνδεθεί με τις ατομικές ανοσολογικές αντιδράσεις στα χλαμύδια και μια μεγαλύτερη φλεγμονώδη αντίδραση. Η υπογονιμότητα καθίσταται σημαντικά πιο πιθανή μετά την εμφάνιση είτε υποκλινικής είτε κλινικής PID.

Ο κίνδυνος υπογονιμότητας αυξάνεται όταν:

• Η φροντίδα για το PID καθυστερεί
• Υπάρχει αυξημένος αριθμός επεισοδίων PID
• Η λοίμωξη είναι πιο σοβαρή
• Προκύπτει βλάβη της σάλπιγγας:

Μπορείτε να έχετε PID ενώ είστε έγκυος;

Αν και ασυνήθιστο, όταν η PID συμπίπτει με την εγκυμοσύνη, είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στο πρώτο τρίμηνο. Εάν εντοπιστεί νωρίς, είναι ακόμα δυνατό να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά, πιθανότατα ενδοφλεβίως (αν και ορισμένοι τύποι είναι καλύτερο να αποφεύγονται κατά την εγκυμοσύνη). Ωστόσο, η PID κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εξακολουθεί να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σοβαρές επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένου αυξημένου κινδύνου για: απώλεια εγκυμοσύνης, έκτοπη εγκυμοσύνη, ιδίως εάν η PID ήταν παρούσα κατά τη σύλληψη, πρόωρο τοκετό, μητρικό θάνατο σε σοβαρές περιπτώσεις, ιδίως όταν μια μη θεραπευμένη έκτοπη κύηση, που προκαλείται από PID, οδηγεί σε ρήξη σαλπίγγων και επικίνδυνη εσωτερική αιμορραγία. Η PID μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως λοίμωξη μετά τον τοκετό, εντός έξι εβδομάδων από τον τοκετό, συνήθως ως φλεγμονή του βλεννογόνου της μήτρας. Αυτό είναι πιο πιθανό να συμβεί μετά από καισαρική τομή, με ποσοστό επιπολασμού μόνο 1-3 στις 100 γυναίκες που γεννούν κολπικά.

Μπορεί να προληφθεί η PID;

Όλες οι γυναίκες που είναι σεξουαλικά ενεργές διατρέχουν δυνητικά κίνδυνο εμφάνισης PID, αν και υπάρχουν μέτρα που μπορείτε να λάβετε για να περιορίσετε την έκθεσή σας. Εάν είστε σεξουαλικά ενεργή και δεν προσπαθείτε να συλλάβετε ακόμα , η χρήση μεθόδων φραγμού κατά τη διάρκεια της επαφής είναι ένα σπουδαίο προληπτικό βήμα. Τα άτομα με ωοθυλακιορρηξία των οποίων οι σύντροφοι χρησιμοποιούν προφυλακτικά με συνέπεια και ορθότητα είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν υποτροπιάζουσα PID ή υπογονιμότητα. Αν και δεν παρέχει απόλυτη προστασία, η χρήση προφυλακτικών μπορεί να μειώσει την πιθανότητα μόλυνσης κατά 30-60%.

Έλεγχος

Είναι σημαντικό ότι το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων  συστήνει σε όλους τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης τον έλεγχο σε:

• Όλες τις γυναίκες που είναι σεξουαλικά ενεργές
• Έχουν νέο σεξουαλικό σύντροφο
• Έχουν περισσότερους από 1 ερωτικούς συντρόφους
• Έχουν ερωτικό σύντροφο με ταυτόχρονες συντρόφους
• Έχουν ερωτικόσύντροφο που έχει σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα
• Όλες οι έγκυες γυναίκες κάτω των 25 ετών
• Επανεξέταση σε όλες τις γυναίκες περίπου 3 μήνες μετά τη θεραπεία
• Εξέταση για το ενδεχόμενο δοκιμής χλαμυδίων στο ορθό με βάση τις αναφερόμενες σεξουαλικές συμπεριφορές

Το συμπέρασμα

Η  φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (PID) μπορεί να οδηγήσει τόσο σε χρόνιο πόνο όσο και σε υπογονιμότητα. Και η υποκλινική PID μπορεί να αποτελεί αυξημένο κίνδυνο για τη γονιμότητα, επειδή συχνά δεν ανιχνεύεται. Επιπλέον, τα διαγνωστικά εργαλεία για την υποκλινική PID δεν είναι τόσο ξεκάθαρα, έως ότου μια γυναίκα παρουσιάσει ανεξήγητη υπογονιμότητα ή απόφραξη των σαλπίγγων. Οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις είναι η πιο συχνή αιτία της PID και συχνά μπορεί να είναι ασυμπτωματικές. Η εξέταση για ΣΜΝ (και η ενθάρρυνση τυχόν σεξουαλικών συντρόφων να κάνουν το ίδιο) και η χρήση μεθόδων προστασίας, όπως τα προφυλακτικά, είναι δύο από τους καλύτερους τρόπους προστασίας από το PID.

Τέλος, η εύρεση ενός εξειδικευμένου και έμπειρου γυναικολόγου ώστε να επιτευχθεί η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση της νόσου αποτελεί το κλειδί για να αποφύγετε μελλοντικές επιπτώσεις της νόσου στη γονιμότητάς σας. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με τη φλεγμονώδη νόσο της πυέλου και την αντιμετώπισής της , επικοινωνήστε με το Κέντρο Αναπαραγωγικής Ιατρικής και Ιατρικής Εμβρύου – Δρ. Αλέξανδρος Τραϊανός για μια διαβούλευση.